چای قند پهلو یا دیشلمه
در فرهنگ ایران چای علاوه بر این‌که محصولی زراعی به‌حساب می‌آید، مصرف آن در نوع خود تبدیل به فرهنگ خاصی شده و این فرهنگ متـناسب با شرایط اقلیـــمی و هم‌چنین آداب و رســوم محلی تـا حـدود زیــادی در نقــاط مختـلف ایـران متفاوت می‌باشد. به‌طور کلی می‌توان گفت که امروزه چای جز لاینفک زندگی اکثریت اقوام ایرانی شده است و در مراسم، اعیاد، جشن‌ها و سوگواری‌ها در تمام شهرها و روستاها جایگاه خاص خود را دارا می‌باشد.
استکان‌های کمر باریک هم در فرهنگ چای‌خوری ایرانیان جایگاه خاص خود را دارند. در طراحی این استکان‌ها نکات خاصی در نظر گرفته شده است که در نوع خود جالب می‌باشند، مثلاً گودی کمر استکان‌های چای‌خوری باعث می‌شود که آن‌ها به آسانی در دست قرار گیرند.
یک فنجان چای لبریز ، لب‌سوز ، لب‌دوز
نمونه‌ای از فرهنگ مرسوم در چایخانه‌های قدیمی وجود داشته، بدین صورت که شخصی که یک یا چند استکان چای صرف کرده و دیگر تمایلی به صرف چای ندارد، استکان چای خود را بر روی نعلبکی می‌خواباند و قهوه‌چی مادام‌که مشتریان استکان‌های خود را بر روی نعلبکی نخوابانده‌اند، برای آن‌ها چای سرو می‌کند.
با رواج شیوه‌های نوین در محافل اشرافی برای مراسم چای، سنت نوشیدن چای عصرانه مستلزم فضاسازی و تمهیدات بسیاری شد که با سلیقه و شیوه برپایی مراسم ارتباط نزدیک‌تری داشت و صرفاً از ارائه یک فنجان چای ساده با قدری کیک به شیوه‌ای پیچیده‌تر تبدیل گشت. زمان نوشیدن یک فنجان چای و خوردن غذا طولانی‌تر و ظواهر ظرف و ظروف نیز تغییر یافتند. غذاها در کنار نان‌های نازک ویفری و کره یا ساندویچ و کیک‌های دل‌پذیر و کلوچه که به‌طور زیبایی روی رومیزی‌های ظریف تزئین می‌شدند، خوشمزه‌تر به نظر می‌رسیدند.
با چنین آداب و رسوم اجتماعی مرتبط با چای عصرانه، طبیعی است که در طول زمان، آیین‌های بسیاری در مورد این امر شکل گرفته باشند. میزبان مسئولیت ریختن چای را به‌عهده دارد و سپس در میان حاضرین چای توزیع خواهد شد. میزبان در کنار چای، بیسکویت، برشی از کیک خامه‌ای یا شکلاتی تعارف می‌کند.